Het wordt ‘de kindboete’ genoemd: vrouwen die een kind krijgen, kunnen in de jaren die volgen fors inkomen verliezen. Hoe komt dat, en hoe verander je het? Dit zegt Nederlands en internationaal onderzoek over de oorzaken en mogelijke oplossingen.
De definitie van de kindboete is inkomensderving door minder werktijd vanwege het grootbrengen van kinderen. Ook in Nederland anno 2021 hebben vrouwen hier last van. Hoe kan dat, in het geëmancipeerde Nederland? Sara Rellstab en Simon Rabaté, onderzoekers van het Centraal Planbureau (CPB), poogden dat uit te zoeken. Rellstab heeft de kindboete ook onderzocht voor haar proefschrift aan de Erasmus Universiteit.
Uit het onderzoek van Rellstab en Rabaté blijkt dat na zeven jaar moederschap, het inkomen van vrouwen met 46 procent is gedaald. Bij vaders is dat 0 procent. De arbeidsparticipatie van vrouwen daalt ook, 13 procent, die van vaders stijgt met 2 procent. Vrouwen gaan bovendien 47 procent minder werken, vaders 2 procent. Maar de inkomensdaling van moeders is niet geheel te wijten aan minder werkuren. Hun uurloon daalt namelijk ook, met 13 procent, terwijl het uurloon van vaders gemiddeld stijgt (2 procent).
Nederlandse vrouwen zijn niet de enigen. Internationaal onderzoek in 2019 en in 2020, uitgevoerd door het National Bureau of Economic Research in Cambridge, toont dat de kindboete hoger is in Duitsland (60 procent) en Oostenrijk (50 procent), en het laagst in Denemarken (20 procent). De ‘baarboete’ is in Zweden 25 procent, in Engeland 45 procent en in de VS en Spanje 30 procent. Opvallend is de aangetoonde samenhang van de kindboete met waarden, dat wil zeggen de cultuur. Zo kreeg in een EU-enquête in 2012 de stelling ‘Een vrouw moet thuisblijven met een kind onder de schoolgaande leeftijd’ bijval van 75 procent van de Duitsers. In Israël, Zweden, Denemarken en Nederland kreeg die met 25 procent van de geënquêteerden, mannen en vrouwen, de minste bijval.
Betaald zwangerschapsverlof helpt slechts op de korte termijn de kindboete te verminderen. Zo bleek dat vaderschapsverlof in Zweden slechts een licht negatieve invloed had op inkomens van vaders. Traditionele familiesteun zoals kinderbijslag heeft zelfs een negatief effect op de inkomensverschillen tussen man en vrouw. De staat compenseert een mogelijk tekort aan gezinsinkomen, wat resulteert in minder inkomen voor moeders, niet van vaders.